Pemikiran Ekonomi Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari

BEBERAPA ASPEK PEMIKIRAN EKONOMI SYEIKH MUHAMMAD ARSYAD AL-BANJARI BERKAITAN ZAKAT: ANALISIS TERHADAP KITAB SABIL AL-MUHTADIN

Muhammad Yusri bin Yusof @ Salleh
Mohd Zahirwan Halim bin Zainal Abidin
Paiz bin Hassan
Hamdi Rahman bin Mohd Yaacob
Ahmad Fauzee bin Abdullah

yusri613@perak.uitm.edu.my
paiz4186@perak.uitm.edu.my

(Pusat Pemikiran dan Kefahaman Islam, UiTM Perak, Kampus Seri Iskandar)

(Kertas kerja ini dibentangkan di Konferensi Antarabangsa Islam Borneo ke III, Pontianak, Kalimantan Barat pada 8-10 Oktober 2010)

ABSTRAK

Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari adalah seorang ulama’ tersohor di Rantau Alam Melayu. Beliau adalah di antara rangkaian ulama’ yang dilahirkan di Kepulauan Borneo. Mengikut Almarhum Sheikh Wan Mohd Shaghir bin Abdullah, Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari dilahirkan di Kampung Lok Gabang, Martapura, Banjarmasin. Beliau bukan sahaja seorang pakar rujuk dalam bidang keagamaan bahkan seorang penulis yang sangat prolifik dengan karya-karyanya dalam pelbagai bidang. Antara karya masyhur beliau adalah Sabil al-Muhtadin yang mengupas aspek-aspek fiqh yang bersifat praktikal dan semasa serta menjadi rujukan dan panduan bagi pelajar dan sarjana Islam di Nusantara. Kertas kerja ini akan mengupas pemikiran ekonomi beliau ketika membahaskan aspek-aspek berkaitan fiqh zakat berdasarkan kepada penulisan beliau dalam kitab Sabil al-Muhtadin.

Kata Kunci : Ekonomi, zakat, sabil al-Muhtadin, Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari, ulama Borneo

BIODATA SYEIKH MUHAMMAD ARSYAD AL-BANJARI

Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari adalah ulama yang paling terkenal dari kalangan para ulama yang berasal dari Borneo atau Kalimantan (Wan Mohd Shaghir Abdullah 2004 h. 35). Nama penuh beliau ialah Syeikh Muhammad Arsyad bin Abdullah bin Abdur Rahman al-Banjari bin Saiyid Abu Bakar bin Saiyid Abdullah al-Aidrus bin Saiyid Abu Bakar as-Sakran bin Saiyid Abdur Rahman as-Saqaf bin Saiyid Muhammad Maula ad-Dawilah al-Aidrus dan nasabnya sampai kepada Saidina Ali bin Abi Thalib dan Saidatina Fatimah bin Nabi Muhammad S.A.W. (Wan Mohd Shaghir Abdullah 2005). Kedatangan datuk nenek Syeikh Muhammad Arsyad ke Alam Melayu telah menjadi pertikaian.. Ada riwayat mengatakan bahawa Saiyid Abdullah bin Saiyid Abu Bakar as-Sakran adalah orang yang pertama datang ke Alam Melayu. Beliau telah datang ke Filipina, dan berjaya mendirikan Kerajaan Mindanao. Saiyid Abu Bakar adalah datuk kepada Syeikh Muhammad Arsyad yang merupakan Sultan Mindanao (Wan Mohd Shaghir Abdullah 2009 h. 152)

Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari telah dilahirkan pada malam Khamis, pukul 3.00 ( waktu sahur ), 15 Safar 1122 H/17 Mac 1710 M (Wan Mohd Shaghir Abdullah 2005). Beliau dilahirkan di Kampung Lok Gabang, Martapura, Banjarmasin. Bapanya Abdullah merupakan seorang pemuda yang dikasihi sultan pada masa itu, Sultan Hamidullah atau Tahmidullah bin Sultan Tahlilullah ( 1700 1734 M ). Bapanya bukan asal orang Banjar, tetapi datang dari India untuk menyebarkan dakwah dan merupakan seorang ahli seni ukiran kayu. (Dewan Agama, Mei 2005 h. 46-47).

Semasa kecil, Syeikh Muhammad Arsyad al Banjari seorang yang cerdas serta mempunyai akhlak yang baik dan terpuji. Kehebatan beliau sejak kecil ialah dalam bidang seni lukis dan seni tulis. Pada suatu ketika, sultan mengadakan kunjungan ke kampung kampung. Apabila baginda sultan sampai ke kampung Lok Gabang, baginda berkesempatan melihat hasil karya lukisan Muhammad Arsyad yang indah dan memukau. Justeru itu, sultan berhajat untuk memelihara dan mendidik Syeikh Muhammad Arsyad yang ketika itu baru berusia 7 tahun. Syeikh Muhammad Arsyad al Banjari mendapat pendidikan penuh di istana sehingga usianya mencapai 30 tahun. Kemudian, beliau dikahwinkan dengan seorang perempuan yang solehah bernama Tuan Bajut. Hasil perkahwinan, beliau memperoleh seorang puteri yang diberi nama Syarifah (Dewan Agama, Mei 2005 h. 46-47). Sheikh Muhammad Arsyad al-Banjari berkahwin sebanyak 11 kali. Daripada enam orang isterinya beliau mendapat zuriat yang sangat ramai. Antara yang pernah menjadi mufti ialah Haji Jamaluddin bin Syeikh Muhd. Arsyad al Banjari dan Haji Ahmad bin Syeikh Muhd. Arsyad al Banjari (Wan Mohd Shaghir Abdullah 2008).

Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari telah meneruskan pengajiannya di Mekah dan Madinah. Semua perbelanjaannya ditanggung oleh Sultan Tamjidillah ( 1745 1778 M ) dan pengganti baginda Sultan Tahmidillah ( 1778 1808 M ) (Dewan Agama, Mei 2005 h. 46-47). Beliau belajar di kota Mekah sekitar tiga puluh tahun dan di Madinah sekitar lima tahun. Sahabatnya yang paling rapat dan penting ialah Syeikh Abdul Samad al-Falimbani, Syeikh Abdur Rahman al-Mashri al-Batawi, Syeikh Daud bin Abdullah al Fatani, Syeikh Abdul Wahab Sadengreng (Bugis), Syeikh Muhammad Salih bin Umar al Samarani atau 'Semarang' dan Syeikh Abdul Wahab Bugis yang akhirnya menjadi menantu beliau. Guru-gurunya pula ialah Syeikh Muhammad bin Sulaiman al-Kurdi, Syeikh Athaullah atau Ataillah B. Ahmad al-Misriy, Syeikh Muhammad Bin Abd Karim al Qadiri, Syeikh Ahmad Bin Abd Mun'im al Damanhuri, Syeikh Hasan Bin Ahmad Akisy al Yamani, Sheikh Salim Bin Abdullah al-¬Basri dan Syeikh Muhammad bin Abdul Karim as-Sammani al-Madani. Ketika belajar di Mekah beliau tinggal di sebuah rumah yang dibeli oleh Sultan Banjar. Rumah tersebut terletak di kampung Samiyah yang disebut juga dengan Barhat Banjar. Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari dan kawan-kawannya selain belajar kepada ulama-ulama bangsa Arab, juga belajar kepada ulama-ulama yang berasal dari dunia Melayu. Di antara guru mereka yang berasal dari dunia Melayu ialah Syeikh Abdur Rahman bin Abdul Mubin Pauh Bok al-Fathani, Syeikh Muhammad Zain bin Faqih Jalaluddin Aceh dan Syeikh Muhammad `Aqib bin Hasanuddin al-Falimbani (Wan Mohd Shaghir Abdullah 2009 h. 152).

Setelah berada selama tiga puluh tahun di Makkah dan lima tahun di Madinah, Syeikh Muhammad Arsyad al Banjari pulang ke tanah air untuk menyebarkan Islam. Setibanya beliau ke kampung halamannya, beliau membuka pusat pengajian untuk memudahkan masyarakat Islam menimba ilmu pengetahuan (Dewan Agama, Mei 2005 h. 46-47). Pusat pengajiannya dinamakan ” Dalam Pagar ” dan beliau mengajar di situ selama 20 tahun. Para muridnya datang dari seluruh pelusuk kerajaan Banjar dan apabila tamat pengajian mereka menyebarkan ilmu yang diperolehi di daerah masing-masing sehingga Islam berkembang dengan pesat di jajahan kerajaan Banjar. (H. M. Asywadie Syukur 1987 h. xiii). Selain itu, Syeikh Muhammad Arsyad turut membiasakan diri bersama orang kampung berkebun, bersawah, dan bertani. Di samping aktif mengajar dan mendidik masyarakat Islam yang datang dari pelbagai pelosok daerah, beliau turut turun berdakwah ke segenap lapisan masyarakat yang terdiri daripada rakyat biasa hinggalah kepada golongan pembesar dan bangsawan. Dalam menyampaikan dakwah, Syeikh Muhammad Arsyad menggunakan pelbagai kaedah pendekatan iaitu Dakwah bil Hal (dakwah yang menggunakan pendekatan contoh dan akhlak yang dipamerkan oleh beliau), Dakwah bil Lisan (dakwah dengan menggunakan pendekatan lidah iaitu mengajak dan menyeru) dan Dakwah bil Kitabah (dakwah dengan menggunakan pendekatan penulisan buku dan risalah) (Dewan Agama, Mei 2005 h. 46-47).

Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari akhirnya menjadi seorang ulama besar tanah Jawi atau dunia Melayu kerana banyak ilmu keislaman telah dipelajarinya semasa belajar di kota Mekah dan Madinah daripada para guru dan ulama yang diiktiraf kepakarannya.. Kealiman beliau diakui oleh ulama-ulama yang datang kemudian daripada beliau kerana banyak bukti-bukti keilmuannya berupa karya-karyanya terutama melalui karangannya yang paling terkenal Sabil al-Muhtadin. Selain itu keturunan beliau sangat ramai yang menjadi ulama. Ini sebagai bukti bahawa Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari telah berhasil menyebarkan ilmu selain untuk dirinya, keturunannya dan masyarakat Banjar malah pengaruhnya juga dirasakan di seluruh dunia Melayu. Hal ini dikeranakan memang hampir tidak ada ulama dunia Melayu yang tidak kenal dengan karyanya Sabil al-Muhtadin. (Wan Mohd Shaghir Abdullah 2005)

Walaupun Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari dipercayai pernah mengajar di Mekah, namun karya yang dihasilkannya ditulis di Banjar. Beliau banyak mencurahkan khidmatnya di tempat kelahirannya sendiri. Ketika pulang ke Banjar, beliau sangat sibuk mengajar dan menyusun perkara yang bersangkut-paut dengan dakwah, pendidikan dan pentadbiran Islam. Walaupun begitu beliau masih sempat menghasilkan beberapa buah karangan. Antaranya ialah Tuhfah ar-Raghibin fi Bayani Haqiqah Iman al-Mu'minin wa ma Yufsiduhu Riddah ar-Murtaddin,( 1188 H/1774 M ), Luqtah al-'Ajlan fi al-Haidhi wa al-Istihadhah wa an-Nifas an-Nis-yan,( 1192 H/1778 ), Sabil al-Muhtadin li at-Tafaqquhi fi Amri ad-Din, ( 1195 H/1780 M ), Risalah Qaul al-Mukhtashar, ( 1196 H/1781 M ), Kitab Bab an-Nikah, Bidayah al-Mubtadi wa `Umdah al-Auladi, Kanzu al-Ma'rifah, Kitab al-Faraid, Bulugh al-Maram, Fat-h ar-Rahman, Arkanu Ta'lim as-Shibyan, Hasyiyah Fat-h al-Wahhab dan Mushhaf al-Quran al-Karim.
(Wan Mohd Shaghir Abdullah 2005). Karyanya yang paling terkenal di alam Melayu ialah Sabil al-Muhtadin yang membicarakan fiqh ibadah mazhab Syafie.

Beliau meninggal dunia pada malam Selasa iaitu di antara waktu Maghrib dan Isyak, pada 6 Syawal 1227 Hijrah bersamaan 13 Oktober 1812 Masihi (Wan Mohd Shaghir Abdullah 2005). Beliau meninggal dunia pada usia 105 tahun dengan meninggalkan sumbangan yang besar terhadap masyarakat Islam di Nusantara.


KITAB SABIL AL- MUHTADIN

Kitab Sabil al Muhtadin Inilah kitab beliau yang paling masyhur. Kemasyhuran kitab ini akhirnya menjadi khazanah di beberapa perpustakaan besar iaitu di Makkah, Mesir, Turki, dan Beirut. Kitab ini amat popular di Nusantara yang merangkumi Indonesia, Malaysia, Singapura, Thailand, Kemboja, dan Brunei.

Karya Syeikh Muhammad Arsyad al Banjari yang paling terkenal ini merupakan kitab fiqh Melayu yang tersebar luas di seluruh alam Melayu. Terdapat di dalam dua jilid, jilid pertama mempunyai 252 halaman dan jilid kedua 272 halaman. Perbincangan dalam kitab ini meliputi persoalan ibadah yang menyentuh thaharah, solat, puasa, zakat, haji, akikah, korban, makanan yang halal dan haram serta sembelihan.

Kitab ini ditulis atas permintaan Sultan Tahmidillah Bin Sultan Tamjidillah. Penulisannya mengambil masa selama dua tahun iaitu dimulai pada 1193H/1779M dan selesai pada 27 Rabiul Akhir 1195H/1780 M. Kitab ini pertama kali dicetak di Istanbul pada tahun 1300H/1882M kemudian diulang cetak di Kaherah dan Makkah (H. M. Asywadie Syukur 1987 h. xiii).

BEBERAPA ASPEK PEMIKIRAN EKONOMI SYEIKH MUHAMMAD ARSYAD AL-BANJARI BERKAITAN ZAKAT

PENTAKRIFAN MISKIN DAN FAKIR

Kemiskinan dan kefakiran adalah salah satu aspek yang dibincangkan dalam perbahasan-perbahasan sarjana ekonomi. Kejayaan negara dalam menangani aspek ini akan memberikan nilai tambah kepada aspek pembangunan dan kemakmuran negara. Ini dapat dilihat dalam perbahasan makroekonomi berkaitan hubungkait antara pengangguran dengan kadar inflasi dan pembangunan negara (Mohamed Naser Katib 2004 h.183). Atas asas ini para fuqaha juga membincangkan pentakrifan ini bagi memudahkan pengagihan zakat. Namun begitu wujud sedikit khilaf di kalangan ulama fikah dalam menentukan takrif fakir dan miskin. Bagi Imam Abu Hanifah dan Imam Malik, mereka mentakrifkan orang fakir ialah orang yang memiliki harta tetapi tidak mencukupi keperluannya. Orang miskin pula ialah orang yang tidak memiliki apa-apa. Manakala bagi takrifan Imam Syafie dan juga Hambali, fakir ialah orang yang tidak mempunyai apa-apa harta dan miskin pula ialah orang yang mempunyai harta namun tidak mampu memenuhi kecukupan keperluannya (Muhammad Yusri Yusof et.all 2009 h.12).

Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari ketika membincangkan pentakrifan fakir dan miskin telah memberikan satu pemisahan antara kedua takrifan tersebut. Seseorang itu dianggap fakir apabila pendapatan hariannya hanyalah boleh menampung 30% atau kurang daripada nilaian tersebut daripada perbelanjaan hariannya. Istilah fakir diperincikan dengan memberikan beberapa contoh yang sesuai dengan zamannya. Perincian ini dapat dilihat pada penulisannya (Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari t.th. h. 114-115):

(أدافون ) فقير يغ مستحقى زكاة مك ياءيت بغسياف يغ تياد بكين سوامي يغ ممبري دان تياد بفا أتو نينيق أتو أنق دان جوج يغ ممبري نفقة يغ مماد اي دان تياد باكين أرتا. دان تياد أوسها يغ حلال يغ لايق دغنن يغ مماد اي اكن حاجتن درفد مكانن دان فكاين دان تمفت كديامن دان سكالين يغ تياد دافت دغنن بك ديرين دان مريك يغ واجب أتسن مريك ايت دالم ماس عمر يغ غالب

Antara contoh tersebut ialah :

1. Fakir yang menerima zakat ialah orang yang tidak mempunyai tempat bergantung yang wajib memberikan nafkah yang mencukupi. Contohnya, seseorang yang tidak mempunyai suami, ayah, datuk, anak dan juga cucu.
2. Fakir juga adalah bagi individu yang mempunyai rumah namun dalam keadaan mempunyai tanggungan yang ramai dan banyak.
3. Seseorang juga dianggap fakir apabila hanya mempunyai pekerjaan yang haram tanpa ada harta yang lain.
4. Seseorang juga dianggap fakir apabila terlibat dengan aktiviti pencarian ilmu kerana ilmu tersebut akan disumbangkan kepada masyarakat. Namun jika seseorang itu hanya memfokuskan kepada aktiviti ibadat, ia tidak diberi dalam bahagian fakir dan miskin.
Manakala istilah miskin pula ditakrifkan sebagai seseorang yang memiliki harta atau pekerjaan yang halal tetapi tidak mencukupi untuk menampung perbelanjaan hidupnya dan nafkah-nafkah yang perlu diberi kepada keluarganya. Ini dapat dilihat dalam penulisannya (Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari t.th. h. 114-115):




(أدا فون مسكين) يغ مستحقى زكاة يائت برغسياف يغ أد بكين أرتا أتواسها يغ حلال لاك لايق دغندى تتاف تياد ممداى اكن بلنجا ديرين دان بلنجا مريك يع واجب أتسن نفقه مريكئت فد ماس يغ
تيغكل درفد عمر غالب

Jelas sekali Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari ketika membincangkan fakir dan miskin ini mengikut landasan teori ulama’ Shafi’iyyah, namun memperincikan mengikut situasi perkembangan ekonomi pada zamannya.

PEMBERIAN ZAKAT KEPADA SUAMI, ISTERI DAN KAUM KELUARGA

Ketika membincangkan pengagihan zakat kepada asnaf yang berhak, Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari meluaskan teori pemberian zakat termasuklah pemberian zakat kepada keluarga terdekat. Ini mungkin berasaskan kepada realiti pada waktu itu iaitu orang Melayu hidup secara kumpulan dan kumpulan tersebut adalah terdiri daripada kaum keluarga yang terdekat. Ini dapat dilihat dalam penulisannya (Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari t.th. h.115):

(دان دمكينلاك) هارس بك أنق أتو ججو ممبريكن زكاتن كفد بفأن أتو نينئن يغدبرين كفايه اكندي
دغن شرط يغترسبت (دان دمكينلاك) هارس بك أسترين دغن شرط يغترسبت

Pemikiran ini dapat dilihat apabila beliau mengharuskan pemberian zakat daripada seorang bapa atau datuk kepada anak begitu juga sebaliknya berdasarkan syarat bukanlah pemberian zakat tersebut atas asas asnaf fakir dan miskin tetapi didasarkan kepada asnaf muallaf, berhutang, ibn sabil dan lainnya. Begitu juga beliau mengharuskan pemberian zakat oleh suami kepada isteri dengan syarat sama seperti di atas. Melihat kepada realiti waktu itu mungkin golongan wanita sudah mempunyai pendapatan yang melebihi suami mungkin kerana harta yang diwarisi atau berniaga, beliau juga mengharuskan pemberian zakat tersebut. Pemberian yang seumpama ini daripada perspektif ekonomi bukan saja mampu membantu individu meningkatkan pendapatan dan seterusnya mampu menyumbang kepada keadaan sosial yang lebih baik dan wujud ikatan yang kukuh di kalangan masyarakat khalayak.

PEMBERIAN ZAKAT DALAM BENTUK MODAL UNTUK BERNIAGA DAN ALATAN

Ketika membincangkan aspek pengagihan zakat, Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari mengemukakan pemikiran di luar daripada konteks zamannya dengan mencadangkan agar zakat diberi dalam bentuk modal bagi tujuan pembiayaan perniagaan dan alatan seperti mesin dan sebagainya bagi yang mahir dalam aspek-aspek vokasional dan teknik. Ini dapat dilihat di dalam penulisannya (Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari t.th. h. 114):

(أدافون) يغ تاهو براسها دغن كفنداين مك دبري اكندى درفد زكاة اكن فمبلى آلة كفنداين دان جك أدا أى بايق سكاليفون مك هندقله دبليكنن دغندى دغن اذن امام اكن آلة يغترسبت ايت...
(دان أدافون) يغ تاهو براسها دغن برنيكا مك هندقله دبرى مودل اكندى درفد زكاة سكرا2 ممداى لابان امن بلنجان ددالم ماس يغ تغكل درفدعمر غالب...

Beliau telah mencadangkan agar diberi modal bagi individu yang mahir berniaga tetapi tidak mampu daripada sudut kewangan untuk membina atau memulakan perniagaan. Bagi individu yang mempunyai kemahiran vokasional dan teknikal, beliau menyarankan agar diberikan peralatan bagi penghasilan yang lebih baik daripada apa yang mereka miliki sebelum memperolehi peruntukan zakat.
Daripada perspektif ekonomi, pemberian dan penerimaan modal wang dan kerja yang cukup akan menyebabkan pengeluaran mampu dipertingkatkan bagi memenuhi permintaan pasaran yang akan menghasilkan dan menyeimbangkan kedudukan ekonomi sesebuah Negara. Pandangan yang bersifat ekonomis ini telah digunapakai di Malaysia apabila dilihat peruntukan khusus diberikan sebagai modal untuk memulakan perniagaan dan alatan seperti lori, mesin rumput dan lain-lain telah diberikan kepada asnaf yang layak seperti yang dipraktikkan di Pulau Pinang dan Selangor.

PERINCIAN MENGENAI AMIL ZAKAT

Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari ketika membincangkan persoalan yang berkait dengan amil zakat secara terperinci membahagikannya kepada sembilan kategori. Perincian ini dapat dilihat dalam penulisannya(Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari t.th. h.116):

(برمول عامل) أتس زكاة ايت سمبيلن باكي (فرتام ساعي) نمان يغ دسوروهكن سلطان اتو نائبن فد مغمبيل زكاة.(كدوا كاتب) نمان يغ مثورة أرتا زكاة يغدتريمان اكن دي دلرفد سكل مريك يغ ممفوناءي أرتا دان برغيغ اتس مريكئت(كتيك قاسم)نمان يائت ممبهاكيكن زكاة (كأمفت حاشر) نمان يائت يغ مغهفنكن سكلين أورغيغ ممفناى أرتا زكاة (كليم عريف)نمان يائت يغ مغنل اكن سكل باكي مستحق يغ منريما زكاة (كأنم حاسب)نمان يائت يغ ممبيلغ ارتا زكاة (كتوجه حافظ) نمان يائت يغ مملهراكنن ارتا زكاة (كدولافن جندي) نمان عسكر يغ مغوالي أرتا زكاة (كسمبيلن جابي) نمان يائت يغ مغكاكاهي فد مغلواركن زكاة دان هارس دتمبة بيلاغن يغ ترسبوت ايت سكيرا2 حاجة

Perincian ini dilihat daripada perspektif pengurusan sebagai sesuatu yang mendahului zaman. Pengurusan berkaiatan dengan amir zakat telah dibahaskan secara terperinci. Antara perincian yang dibuat ialah;

1. Sa’i iaitu orang yang dilantik oleh Sultan atau wakilnya bagi memungut harta zakat.
2. Katib iaitu orang yang mencatat harta zakat yang diterima daripada semua orang yang wajib mengeluarkan zakat.
3. Khasim iaitu orang yang membahagikan harta zakat kepada asnaf yang berhak.
4. Hasyir iaitu orang yang mengumpulkan semua orang yang cukup haul zakat.
5. ‘Arif iaitu orang yang ditugaskan bagi mengenal pasti golongan penerima zakat.
6. Hasib iaitu akauntan yang menguruskan perakaunan zakat
7. Hafiz iaitu orang yang menjaga harta zakat.
8. Jundi iaitu orang yang menjadi pengawal kepada harta zakat di institusi-institusi zakat.
9. Jabi iaitu penguatkuasa yang melaksanakan pungutan harta zakat.
Beliau juga di samping menyenaraikan 9 kategori amil menyatakan bahawa kategori ini boleh diperluaskan pemakaiannya mengikut situasi dan keadaan semasa. Ketika membincangkan persoalan berkaitan agihan zakat yang diberikan berasaskan kepada 9 kategori tersebut, beliau menyatakan zakat hanya boleh diambil sekadar upah yang disesuaikan dengan tugas yang telah dilaksanakan.

Berasaskan kepada pembahagian ini kita dapat lihat syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari memperincikan persoalan berkaitan pengurusan harta zakat. Menurut sarjana ekonomi Islam, zakat adalah antara intrumen kepada keseimbangan polisi fiskal Negara dan boleh digunakan sebagai alat kepada pembangunan ekonomi sesebuah Negara Islam. Justeru bagi memantapkan peranan zakat tersebut, aspek yang perlu diambil berat adalah berkaitan pengurusan dan urustadbir zakat.

MEMPERLUASKAN SKOP ASNAF MUALLAFAH QULUBUHUM

Kebiasaannya para fuqaha mentakrifkan muallaf sebagai orang yang hatinya cenderung kepada Islam atau saudara baru. Namun begitu jika dilihat dalam Sabil al-Muhtadin, Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari memperincikan muallaf itu kepada 5 kategori iaitu ((Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari t.th. h. 117);

1. Individu yang masih lemah imannya.
2. Individu yang mempunyai iman yang kuat dan menjadi pemimpin kepada masyarakat yang masih belum Islam.
3. Semua tentera yang ditugaskan menjaga keselamatan umat Islam dari gangguan bukan Islam dan pemberontak.
4. Tentera yang memerangi dan menakutkan orang yang enggan membayar zakat sehingga mereka membayar zakat.
5. Mereka yang menguruskan pemungutan zakat daripada kaum yang tinggal berjauhan daripada pusat pemungutan zakat.
Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari ketika membincangkan persoalan ini menyatakan signifikasi kepada perluasan skop muallaf ini kerana bagi memberikan individu-individu tersebut merasa tugasan mereka dihargai. Dengan menggunapakai perluasan skop ini, kita dapat memperkemaskan aspek pemungutan zakat dan dapat meningkatkan lagi jumlah kutipan zakat. Secara tidak langsung ianya membawa kemakmuran ekonomi yang akan dikongsi bersama oleh segenap lapisan masyarakat.

HUKUM MEMINDAHKAN HARTA ZAKAT DI LUAR LOKALITINYA

Berhubung dengan isu ini, sebahagian besar fuqaha’ Maliki, Shafi’i dan Hanbali menghukumkan haram, sebahagian lagi menghukumkan makruh sebagaimana menurut mazhab Hanafi, Imam Malik daripada riwayat Ibn Qasim serta Qadi Abi Ya’la dan al-Bana daripada mazhab Hanbali. Dalam pada itu hanya sebilangan kecil yang mengharuskannya sebagaimana diriwayatkan daripada satu qawl dalam mazhab Shafi’i ataupun mereka mengaitkannya dengan hak pemerintah. Ketika membahaskan aspek ini, Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari mengemukakan pendapat yang sederhana antara pengharaman dan pengharusan. Pendapat ini dapat dilihat dalam penulisannya (Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari t.th. h. 123):

(أدا فون) امام يعنى سلطان مك هاروس بكين ممندهكن زكاة مطلقا دركارن سكلين زكاة أورغيغ ددالم تاغنن سفرة حكم سات زكاة جوا.دان هاروس بك امام أتو ساعى أتو قاضى ممبرى اذن بك مالك فد ممندهكن زكاة تتاف تياد هارس بك مالك ممندهكن زكاة دغن اذن ملينكن فد تمفت ولاية يغ ممبرى اذن جوا تياد هارس فد تمفت يغدلور ولايهن.

دان جك تياد موجود سكلين باكي مستحق ددالم نكري زكاة اتو ادا لبه درفد درفد كفاية مريكئت سوات درفدان نسحاي واجبله ممندهكن سكلين زكاة اتو لبيه ايت كفد مستحق يغ برهمفر كفدن يغ سوفما مستحق نكري زكاة دان جك دفندهكن اي كفد مستحق يعدنكري يغ جاوه درفدان سرتا اد مستحق نكري يغترهمفركفدان مك يائيت حرام لاك تياد مماد اي اكن زكاة.

Kebenaran kepada pemerintah dalam aspek pemindahan harta zakat memperlihatkan bahawa beliau tidak hanya melihat keperluan ekonomi dalam skop yang kecil tetapi lebih mengambil keperluan-keperluan ekonomi semasa sebagai asas kepada pemilihan antara pendapat fuqaha’ di atas khususnya antara khilaf yang berlaku dalam mazhab Shafie.

PENETAPAN BULAN MEMBAYAR ZAKAT

Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari juga dilihat mengemukakan pandangan yang bersifat semasa apabila menyarankan agar kerajaan menetapkan bulan khusus bagi pembayaran zakat kepada harta yang telah cukup nisab dan haulnya. Ini dapat dilihat dalam penulisannya(Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari t.th. h. 124):

سنة بك امام أتو ساعى ممبرى تاهوكن بولن مغمبل زكاة فد أرتا زكاة يغدشرطكن لالو ستاهن سفيا برسديا سكل مريك يغ ممفياى أرتا بك مغلوركن زكاة دان برسديا سكل مستحق بك منريما دى دان بولن محرم ترلبه اتام درفد لاينن كارن أى فرملائن تاهن فد شرع (أدافون) زكاة يغ تياد دشرطكن لالو ستاهن سفرة بيج بيجين دان بواه بواهن مك تياد دسنتكن يغدمكين ايت

Penetapan ini memberikan nilai tambah kepada pengurusan dan pembayaran zakat. Dengan penetapan bulan pembayaran zakat, semua harta zakat dapat dikumpulkan dalam masa yang sama sekaligus dapat diagihkan dengan lebih cekap dan telus. Penetapan ini juga boleh digunakan sebagai peringatan kepada pembayar zakat agar dapat melunaskan tuntutan dan tanggungjawab kepada masyarakat dan Negara. Penetapan ini dilihat sangat berkesan daripada perspektif pentadbiran Negara apabila Lembaga Hasil Dalam Negeri juga menetapkan bulan-bulan tertentu bagi pembayaran cukai di Malaysia.


KESIMPULAN

Daripada aspek-aspek yang dibincangkan di atas, dapat di lihat keterbukaan Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari dalam menangani masalah ekonomi yang timbul pada zamannya. Daripada tinjauan umum yang dibuat beliau juga masih bersikap terbuka terhadap penerimaan pandangan fuqaha’ daripada mazhab lain walaupun kita sedari bahawa Syeikh Muhammad Arshad al-Banjari telah menggunakan metodologi dan epistemologi Shafieyyah ketika menulis kitabnya yang masyhur ini. Semoga kajian ini menjadi asas kepada kajian yang lebih mendalam terhadap kitab ini yang cukup popular bukan sahaja di Malaysia bahkan di Selatan Thai, Indonesia dan Singapura.







BIBLIOGRAFI

Dewan Agama dan Falsafah ( Mei 2005 ), Kuala Lumpur : Karangkraf Sdn. Bhd.

H. M. Asywadie Syukur (alih bahasa)( 1987 ), Kitab Sabil Muhtadin II. Surabaya: PT Bina Ilmu.

Mohamed Naser Katib (2004), Economy, Thomson Asia Pte Ltd: Australia, hlm. 283.

Muhammad Yusri bin Yusof @ Salleh, Paiz bin Hassan, Mohd Zahirwan Halim bin Zainal Abidin, Hamdi Rahman Mohd Yaacob (2009) “Pemikiran Ekonomi Syeikh Muhammad Ismail Daud al-Fathani: Analisis kepada Kitab Matla’Badrain” Kertas Kerja Simposium Sejarah dan Warisan Islam, Jabatan Sejarah dan Tamadun Islam, Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya, 28 Disember 2009

Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari (t.th.), Sabil al-Muhtadin li al-Tafaqquh fi Amr al-Din, t.tp.: Percetakan al-Ma’arif Sdn. Bhd.

Wan Mohd Shaghir Abdullah ( 2009 ), Koleksi Ulama Nusantara, Jilid 2, Kuala Lumpur: Persatuan Pengkajian Khazanah Klasik Nusantara & Khazanah Fathaniyah

Wan Mohd Shaghir Abdullah ( 2005 ) “ Syeikh Muhammad Arsyad al-Banjari pengarang Sabil al-Muhtadin”. Utusan Malaysia 25 September 2005.

Wan Mohd Shaghir Abdullah ( 2004 ), Wawasan Pemikiran Islam Ulama Asia Tenggara, Jilid 6, Kuala Lumpur: Persatuan Pengkajian Khazanah Klasik Nusantara & Khazanah Fathaniyah

Wan Mohd Shaghir Abdullah ( 2008 ), “ Ulama Hasil Perkahwinan Sheikh Muhammad Arsyad al-Banjari “.Utusan Malaysia 3 Februari 2008.

Baca Selengkapnya......

ISLAMIC CAPITAL MARKET INSTRUMENTS

ISLAMIC CAPITAL MARKET: MALAYSIA INSTRUMENTS

Muhammad Yusri bin Yusof @ Salleh
Lecturer
Islamic Business Transaction
Centre for Islamic Thought and Understanding
Universiti Teknologi MARA Perak
Seri Iskandar Campus


There are 2 categories of Islamic capital market instruments:

1.2.1. First category: Islamic capital market instruments, structured using the principles of Islamic Muamalat.

Securities issued by government

The first securities in Islamic capital market is Government Islamic Investments (GIIs), issued in1983 using the principle of Qard Hasan. This security can be defined as free interest securities issued by the government to meet the need of the Islamic Bank Liquid Reserves. This certificate is issued under the provisions of the Government Investment Act 1983. Investor will not be paid interest as any other government securities but the investor will receive hibah for holding securities. Hibah given in the 1983-1995 period is between 4% and 8.15% per year.

The second security in Islamic capital market is International Islamic Bonds which is managed by Malaysia Global Sukuk Inc. This security is also known as Sukuk Bond by using Ijarah principles. Sukuk Bond has published by USD 600 million. There are four steps involve in issuing this bond:

I. In certain government agencies to sell property owned Malaysia Global Sukuk Inc, with the agreement that the government would buy it again at the end of the maturity of the bonds.
II. Property purchased by Malaysia Global Sukuk Inc, will be leased back to government with the specified form of payment.
III. The Malaysia Global Sukuk Inc will make the property as securities backed Sukuk issued to the rented property. Sukuk will be matured until 5 years.
IV. When the bond reaches maturity date, Malaysia Global Sukuk Incwill sell back the property to government with the original sales price.



Islamic Corporate Bond

Corporate bond can be defined as a promissory note which involves long-term issued by a company that promised to pay the holder the interest each year until reach maturity. In other words the bond is a form of loan production to obtain funds in a certain period. Within this manufacturer agreed to pay interest that have been assigned to the bond holders and to repay all amounts borrowed at the end of the period. Islamic Corporate Bond is a bond structure based on syariah principles such as Qard Hasan, Mudarabah, Murabahah, Ijarah and some principles more. Sales based on Bay’ Al-Dayn concepts. The purpose is to raise capital to finance a project.

Islamic Benchmark Bond

Target for Islamic Benchmark Bond is the benchmark for the corporate bonds that would be published. Bond is structured based on Murabahah principles (an asset sale and purchased contracts where the price includes a profit margin agreed by the buyers and sellers).
Khazanah Nasional Berhad will manage is issuance of Islamic Benchmark Bond. Thus this bond called as “Bon Murabahah Khazanah”. The Islamic Benchmark Bond must be free from any risk. Treasury will sell its assets passed to syariah investor cash and buy it back with a higher price in deferred payment. Asset purchase price back in Murabahah has been determined earlier by the treasury while the cash price is determined through the tender process bids using the Bay’Muzayadah principles.

Islamic Unit Trust

An investments scheme which collect money from a large number of investors who share a same financial objectives. Accumulated funds will be managed and invested by a group of professional fund managers. Investments made in various types of securities such as profiles of stocks, bonds and money market instruments. Only allowed to invest in instruments approved by the Securities Commission Syariah Advisory Council. For investment made in the banking industry, unit trust manager only allowed to invest in Islamic banking and Islamic money market only.

Islamic Stock broking

Broker is an individual or firm that acts as an intermediary between sellers and buyers. Brokers have expertise in terms of market about demand and supply and skilled in predicting market trends. Stock brokerage investment services performed by making islam the investment shares certified as passed by the Securities Commission Syariah Advisory Council.

Islamic Venture Capital

Acording to John Black, Islamic Venture Capital can be defined as capital invested by owners who are willing in the new business where the risk of loss is high. Meanwhile, Hornby defined it as capital business which invested money in new business, especially for high risk. Islamic Venture Capital has a similar definition with the definition given, the only distinguish is the investment principles and implemented in venture capital financing is based on Islamic principles. Islamic Venture Capital in Malaysia using some principles of syariah and Ijarah ,Mudarabah, Mushakarah mutanaqisah and several contracts approved as syariah option purchase, stock option sales and loans in Islam.

Mudarabah Cagamas Bond

Issued by Cagamas Berhad in collaboration between Bank Negara Malaysia and Bank Islam Malaysia Berhad. Purpose of this bond is to develop mortgage markets in the second stage of Islam. This bond contains two elements:-
i. Purchase of Islamic housing debts by Cagamas from institutions that provide financing in Islam. Purchase is done based on the principles of Bay’Dayn.
ii. Production in Mudarabah bonds to finance this purchase, with the securitization of home loans in Islam through these schemes will enable financial institutions to offer financing facilities continuously seek refinancing of Cagamas Berhad and thus they could provide housing facilities to customers with more reasonable price.


Second Category: Conventional Capital Market Decided by the Syariah Advisory Council of the Securities Commission in Line With the Requirements of Syariah.

Shares

Stock is a security issued by a company during its formation or whether the company requires additional capital to expand its activities. Proof of ownership of shares is a holder of the company. As a proof of ownership, the company according to the company act 1965 to issue stock certificate to the owner. Stock certificate will contain the seal of the company, date issued, name and address of the owner and number of holdings. Shares can be sold by the holder in the secondary market to obtain funds immediately or to change the position or portfolio investment in the corporate sector.



Call warrant

Defined as a right, but not the obligation to purchase the quantity of an asset such as shares within certain prices and certain time. It can be defined as the right to subscribe shares available. Call warrant has two main features, first a call warrant is issued to a company underlying assets such as shares of a company. Second it has the right to use the fixed price at the time the warrant was issued. This price can be used when the owner of warrants to purchase shares of the underlying.

Transferable subscription rights (TSR)

Is a document that gives the rights, but not the obligation to the holder to purchased new ordinary shares at a set price within a certain times. TSR will not be worth when it exceeds the prescribed period. In other countries it is better known as a warrant. Warrants price will fluctuate according to the price of an issue. Warrant typically have two year validity period, but sometimes can be longer than that/ in a period not specified. TSR published by the publishing company shares. TSR publications among the main factors when it is purchased, the company will increase capital and can be used for financing development company. TSR owners do not have voting rights and do not receive any dividend/interest.



Securitization

Asset securitization is a process of issuance of securities by selling financial assets that are identified as fundamental to a third party who seeks to melt the financial assets as alternative measures to the loan directly from a financial institution owned by the company to securities market to be sold to investors. In Malaysia, financial assets that have future cash flows a company will be sold to a third party, known as Special Purpose Vehicle (SPV) in cash. To pay for the purchase of assets, the SPV will issue a debt securities based on valuation of assets purchased. The investors will get returns back through future cash that will be managed by the SPV.

Security of borrowing loan (SBL)

Borrowing is a security in the capital market activities involving the borrower and lender to meet temporary needs and solve business sale and purchase of shares in accordance with their rules and guidelines set. Activities carried out within this particular period when the promised end, the borrower must return the borrowed securities back it is either the original securities or other securities of the same type and amount. Lenders will also charge a deposit and payment services to borrowers as one of the conditions of the contract



Operating leases and finance leases.

The lease is a contract between the owners of an asset to customers who specify that the owner or lessor to provide certain assets to customers or also known as a holder for use tax and as measure lessor will receive consideration for periodic rental payments stipulated time period of the contract was signed. Leases can be dividing into two leases which are operating leases and finance leases.
First, an operating lease is the lessor will provide assets or facilities with full supporting facilities, includes the provision of technical staff for management and maintenance of these assets. As a measure, the holder will agree to pay taxes on rental throughout the lease period. The lessor will generally lease these assets for a certain period of time and take it again after this period ended and re-lease to another customer or customers may be the same. This type of lease can be cancelled at any time by giving prior notice.
Second, the financial lease customers will first choose which assets may need and request the lessor to buy from suppliers. Assets purchased will be delivered to the holders of tax. Holder agrees to pay the tax then the monthly rental rates stipulated. Holders also agreed to maintain tax assets and purchase adequate insurance against such assets. This type of lease cannot be revoked before the term ends. When the leases end, the holder can choose to return the tax return assets to the lessor or the purchase price or market agents to be sold to third parties.


Preferences share

Preference shares are shares that do not give the holder the right to vote at the general meeting or any right to participate beyond what has been stated that the amount of any distribution company whether by dividend or redemption, liquidation or otherwise. Instrument is called preference shares because the holder has a priority in terms of distribution of dividends than common shareholders. This means that the distribution of dividends will be distributed in advance to handle than ordinary shareholders. The same situation occurred in the distribution of the assets of the company when the company dissolved.

Crude Palm Oil Future Contract (CPO)

Futures contract is a contract transaction involving two parties who agree to buy and sell a commodity or currency at a time will come according to conditions agreed with. Futures contract palm oil can be defined as an agreement to purchase and exchange transactions to sell certain quantities of crude palm oil in the market in the actual quantity of a standard, on the date and place of future delivery in the set. Contract is intended to facilitate those involved in the business of crude palm oil business in managing risk more efficiently and effectively, especially against the risk of price changes.


CONCLUSION

In conclusion, the structuring of Islamic capital market instrument based on the principles of jurisprudence Muamalat produce instrument that could give options to investors and thus be able to add funds to development projects and companies activities conducted by whether private or government. This action will increase the investor who is interested to invest in an Islamic Capital Market instruments based on syariah principles, especially for Islamic investors.

Baca Selengkapnya......

Sistem Gadaian di Malaysia: Analisis Perbandingan

SISTEM GADAIAN DI MALAYSIA: ANALISIS PERBANDINGAN

Oleh:
Muhammad Yusri bin Yusof @ Salleh
Paiz bin Hassan
Mohd Zahirwan Halim bin Zainal Abidin
Hamdi Rahman bin Mohd Yaacob
(Pusat Pemikiran dan Kefahaman Islam, Universiti Teknologi MARA, Perak)


Mohd Hasaidi bin Hassan
(Pelajar Sarjana, Sekolah Pengajian Sosial dan Kemanusiaan, UUM)

ABSTRAK

Pajak Gadai di Malaysia begitu mendapat sambutan yang memberangsangkan di kalangan masyarakat kelas miskin dan menengah bagi mendapatkan sumber kewangan dengan cepat dan mudah. Atas asas itu, Kedai Pajak Gadai dan Kedai Emas di seluruh Malaysia menawarkan skim pajak gadai ini. Kemasukan gelombang Islamisasi ke Malaysia membawa sekali semangat untuk menerapkan Islam dalam seluruh system kehidupan dan kenegaraan masyarakat Malaysia. Hasil daripada dorongan dan gelombang tersebut lahir institusi Perbankan dan Pasaran Modal Islam di Malaysia pada awal 1980 an. Kewujudan al-Rahn adalah pelengkap kepada sistem kewangan yang ada iaitu pada mulanya al-Rahn ditawarkan oleh Institusi bukan Perbankan (NBFI) seperti Bank Kerjasama Rakyat yang dibangunkan di bawah Akta Koperasi 1970, Muassasah Gadaian Terengganu dan Permodalan Kelantan Berhad. Perkembangan dan sambutan yang menggalakkan memberikan semangat kepada institusi perbankan menawarkan perkhidmatan al-Rahn yang terpisah daripada perkhidmatan perbankan yang ada. Hasilnya lahir Bank Islam, EON Bank dan Bank Pertanian (sekarang Agro Bank) dengan instrumen al-Rahn masing-masing. Kajian ini akan menelusuri sejarah al-Rahn di Malaysia dan analisis perbandingan dengan sistem pajak gadai konvensional.



SISTEM PAJAK GADAI DI MALAYSIA

Amalan gadaian sudah menjadi perkara lumrah dan menjadi darah daging dari segi praktiknya kepada masyarakat Malaysia khususnya orang-orang Melayu (Islam) dalam memenuhi keperluan kredit mudah tunai bagi golongan yang berpendapatan rendah. Amalan tersebut terus berjalan walaupun ada sungutan tentang adanya unsur penindasan terhadap pelanggan yang dilakukan oleh institusi pajak gadai konvensional tersebut.
Perjalanan sistem pajak gadai oleh pemegang pajak gadai di Malaysia tertakluk kepada Akta Pemegang Pajak Gadai 1972. Akta ini adalah menggantikan Sembilan Enakmen /Ordinan yang berasingan di Malaysia sebelumnya iaitu (Azizian Abdul Hamid: 2006).
i. Ordinan Pemegang Pajak gadai Negeri-negeri Melayu Selat Perkara 216 (Pawn-Broker Ordinance S.S. Cap 216). Pemakaiannya termasuk di Pulau Pinang, Melaka dan Singapura.
ii. Enakmen Pemegang Pajak Gadai Negeri Melayu Bersekutu Perkara 85 (Pawn-brokers Enactment F.M.S cap 85). Pemakaiannya termasuk di Pahang, Selangor, Perak dan Negeri Sembilan.
iii. Enakmen Pemegang Pajak Gadai Negeri Johor No. 36.
iv. Enakmen Pemegang Pajak Gadai Negeri Kedah No. 71.
v. Enakmen Pemegang Pajak Gadai Negeri Terengganu No. 42.
vi. Enakmen Pemegang Pajak Gadai Negeri Perlis No. 5 Tahun 1335H.
vii. Enakmen Pemegang Pajak Gadai Negeri Kelantan No.8 tahun 1910.
viii. Ordinan Pemegang Pajak Gadai Negeri Sabah Perkara 94.
ix. Ordinan Pemegang Pajak Gadai Negeri Sarawak Perkara 115.

Akta berkenaan menjelaskan kuasa mengeluar dan penarikan balik lesen dan peraturan-peraturan yang lengkap mengenai pelbagai urusan penggadaian. Akta ini juga memberikan kuasa kepada Menteri untuk menetapkan bilangan lesen dikeluarkan di tiap-tiap kawasan dalam negeri-negeri dan melantik beberapa pegawai pelesen dan inspektor pajak gadai dalam negeri-negeri tersebut.

Mengikut Seksyen 3(1) Akta berkenaan, seseorang itu dikira menjalankan urusan pajak gadai sekiranya ia:

a. Menerima atau mengambil daripada sesiapa juga sebarang benda yang dijadikan sebagai cagaran untuk pembayaran balik pendahuluan wang atau sejumlah wang yang tidak melebihi lima ribu ringgit.
b. Membeli atau menerima atau mengambil benda-benda dan seterusnya membayar atau mendahulukan atau member pinjaman wang yang tidak melebihi lima ribu ringgit dengan perjanjian atau persefahaman sama ada secara nyata atau tidak nyata bahawa benda-benda berkenaan kemudiannya akan ditebus atau dibeli semula dengan apa jua syarat.

Kajian mengenai penglibatan masyarakat di Negara ini yang menggunakan perkhidmatan kedai pajak atau pawn-brokers pernah dibuat oleh pusat penyelidikan Islam, Jabatan Perdana Menteri pada tahun 1978 ke atas 13 buah premis Kedai Pajak Gadai di Wilayah Persekutuan. Kajian menunjukkan pelanggan-pelanggan yang terlibat menggunakan perkhidmatan tersebut mengikut pecahan kaum ialah 42.05% ialah orang Melayu, 31.14% orang India,26.58% orang Cina dan 0.23% lain-lain bangsa. Oleh kerana tidak ada suatu sistem alternatif kepada masyarakat terhadap system gadaian pada masa tersebut, mereka terpaksa berurusan kerana desakan hidup walaupun sistem ini memberatkan pelanggannya. Antara rasa tidak puas hati yang disuarakan dalam pengamalan sistem ini ialah (Azizian Abdul Hamid: 2006).

a. Semakin rendah nilai barangan (sandaran), semakin tinggi kadar bunga yang dikenakan.
b. Memberi pinjaman kepada penggadai dengan tidak memberikan nilaian sandaran semasa ke atas barang yang digadaikan.
c. Menghilangkan hak penggadai di bawah undang-undang jika tidak dapat ditebus.

LANGKAH MEREALISASIKAN AL-RAHN DI MALAYSIA

Keputusan menubuhkan perbadanan al-Rahnu di Malaysia telah diputuskan dalam persidangan Pengarah/ Yang Di Pertua Jabatan Agama Islam Negeri-negeri ke-13 pada 28 Mei 1979 di Melaka. Ekoran keputusan tersebut beberapa siri perbincangan lanjut mengenainya termasuk memperkemaskan peraturan/undang-undang mengenainya telah dirangka bagi tujuan penyelarasan di semua negeri. Laporan mengenai cadangan penubuhan Perbadanan al-Rahn ini telah dipersetujui bagi mulai 30 Januari 1985 (Azizian Abdul Hamid: 2006) .
Selain daripada itu terdapat pengecualian di bawah Seksyen 46, Akta 81–Akta Pemegang Pajak Gadai 1972, ianya menyebut bahawa organisasi berikut adakah dikecualikan daripada peruntukan Akta ini, iaitu :
i. Sebuah bank yang diberi lesen untuk menjalankan perniagaan bank di Persekutuan;
ii. Bank Pertanian Malaysia yang ditubuhkan di bawah Akta Bank Pertanian Malaysia 1969; dan
iii. Sebuah syarikat kerjasama yang didaftarkan di bawah mana-mana undang-undang bertulis yang berkuatkuasa di Persekutuan berhubung dengan syarikat kerjasama.
Sehubungan dengan Akta di atas maka wujudlah satu peluang baru yang selaras dengan tuntutan Islam yang mana ianya dinamakan Skim Pajak Gadai Islam Ar-Rahnu. Skim ini juga merupakan rentetan dari perlaksanaan Syariah dalam sistem perbankan pada awal 1983. Ianya telah dilaksanakan buat pertama kalinya oleh Majlis Agama Islam Terengganu pada 23 Januari 1993 dengan dikenali sebagai Muassasah Gadaian Islam Terengganu.
Perlaksanaannya yang memenuhi kehendak Syariah Islam telah menarik minat Perbadanan Kemajuan Iktisad Kelantan (PKNK). Melalui anak syarikatnya iaitu Permodalan Kelantan Berhad (PKB) ia telah mewujudkan ‘Kedai Ar-Rahn’ yang mula beroperasi pada Mac 1992. Dari segi perlaksanaan yang lebih meluas, Bank Kerjasama Rakyat dengan kerjasama Yayasan Pembangunan Ekonomi Islam Malaysia (YPEIM) telah memperkenalkan skim ini kepada masyarakat umum. Perlaksanaannya mendapat kerjasama sepenuhnya dari Bank Negara Malaysia yang turut bertindak sebagai badan kawal selia kerajaan pada 23 Oktober 1995 (Abdul Rahman Dewani: 2005).
Sambutan yang baik dan menggalakkan daripada pelbagai golongan telah memberi peluang kepada YPEIM untuk menjadi pelopor yang berdaya saing. Fasa seterusnya dijalankan dengan kerjasama Bank Islam Malaysia Berhad (BIMB) dan Bank Pertanian Malaysia (BPM) pada November 1997. Sungguhpun begitu, perlaksanaan skim ini di semua institusi kewangan adalah sama kerana hukum Syariah dijadikan landasan dan panduan. Memandangkan skim ini berdaya maju dan memenuhi kehendak dan hukum Syariah, beberapa badan pergerakan koperasi dan kerajaan negeri telah mula menceburkan diri ke dalam bidang ini. Kerajaan Perlis, sebagai contoh, telah menubuhkan Pajak Gadai Islam pada Januari 1997.
Antara badan pergerakan koperasi yang terawal dalam perlaksanaan skim ini ialah Koperasi Pengguna Pahang Berhad, Koperasi Gabungan Pekebun Kecil Perak Berhad dan Koperasi Kakitangan Kerajaan Dan Badan-Badan Berkanun Terengganu (KOKANUN). Sebagai contoh, KOKANUN telah mewujudkan Muassasah Gadaian Islam (Ar-Rahnu) KOKANUN atau 2001. Ianya telah mula beroperasi pada tarikh yang sama setelah mendapat mandat daripada anggota-anggotanya dalam Mesyuarat Agung Tahunan KOKANUN Kali Ke-31 pada 17 Jun 2000. Al-Rahn terus disemarakkan lagi dengan pembukaan perkhidmatan pajak gadai Islam di EON Bank Berhad pada tahun 2002 (Abdul Ghafar Haji Ismail: 2005).

Namun begitu, secara praktikalnya, menurut perangkaan oleh Bank Negara Malaysia pada 2005, nilai pajak gadai Islam hanya merangkumi 15 peratus dari pasaran pajak gadai sedia ada, manakala nilai pinjaman yang ditawarkan hanyalah RM275 juta berbanding dengan jumlah nilai pinjaman sedia ada iaitu RM1.5 bilion (Pelancar: 2005).

OPERASI AL-RAHN DI MALAYSIA

Kajian ini tidak memfokuskan semua skim al-Rahn, tetapi memberikan fokus kepada skim al-Rahn yang agak popular di kalangan masyarakat.

1. Sistem Gadaian Islam al-Rahn di Terengganu

Skim ini diwujudkan mengikut seksyen 225 Enakmen Pentadbiran Hal Ehwal Agama Islam Terengganu dan dibiayai oleh kerajaan negeri. Ia dikendalikan oleh Unit Muassasah Gadaian Islam bertempat di tingkat 3, Bangunan Tabung Haji, Jalan Sultan Ismail, Kuala Terengganu (salah satu unit di bawah Majlis Agama Islam dan Adat Melayu Terengganu. Ianya dikendalikan oleh seramai 16 orang pekerja dan diketuai oleh seorang Pegawai Pentadbir Negeri. Marhun yang diterima bagi maksud gadaian ialah emas dan berlian. Kadar minimum gadaian yang diterima ialah sebanyak RM 10.00 dan kadar maksimum sehingga 75% daripada nilai marhun atau tidak melebihi RM 1500 untuk seorang. Bilangan penggadai dihadkan seramai 150 sahaja untuk sehari.
Perkhidmatan gadaian yang diberi adalah percuma tetapi pihak ‘muassasah’ menerima sumbangan ikhlas daripada penggadai. Tempoh gadaian yang dibenarkan ialah sehingga tiga bulan dan perlanjutan tempoh dipertimbangkan untuk tiga bulan lagi. Apabila lelongan berlaku ke atas marhun yang tidak ditebus, lebihan hutang dan kos lelongan akan dikembalikan kepada tuan punya. Sambutan masyarakat terhadap skim ini menjangkau nilai gadaiannya secara purata RM 122,000.00 (Abibullah Shamsuddin: 2005).

2. Sistem Gadaian Islam (al-Rahn) di Kelantan

Perlaksanaan skim al-Rahn ini dilaksanakan oleh Permodalan Kelantan Berhad (anak syarikat Perbadanan Kemajuan Ekonomi Negeri Kelantan) dan pusat operasinya di P.T 95, Seksyen 7, Jalan Temenggong, Kota Bharu, Kelantan. Perjalanannya diuruskendalikan oleh Jawatankuasa Pengurusan Permodalan Kelantan Berhad dan mempunyai dua bahagian iaitu Bahagian Gadai dan Tebus. Ianya dikendalikan oleh 16 kakitangan dan diketuai oleh seorang pentadbir. Barang gadaian (marhun) yang diterima adalah emas sahaja dan pinjaman maksimum sebanyak RM 5000.00 untuk seorang. Pendapatan (keuntungan) yang akan diperolehi adalah daripada upah penjagaan marhun. Perkhidmatan gadaian yang dikenakan berdasarkan nilai marhun bukannya ke atas pinjaman. Kadar upah yang dikenakan adalah untuk tempoh sebulan bagi setiap bagi setiap seratus ringgit.
Nilai Gadaian/RM Kadar Caj Upah Simpan/RM

100-400 0.60
401-2000 0.80
2001-10000 0.95

Tempoh gadaian yang dibenarkan ialah selama enam bulan dan perlanjutan tempoh tebus balik boleh dipertimbangkan sehingga 4 bulan. Urusan melelong barang gadaian akan dilaksanakan bagi melunaskan hutang dan lebihan (bayaran hutang dan kos lelongan ) akan dikembalikan kepada penggadai. Perjalanan al-Rahn ini mendapat sambutan masyarakat dengan jumlah purata gadaian sebulan ialah RM 15000 hingga RM 20000 (Azizian Abdul Hamid: 2006).

3. Sistem Gadaian Islam (al-Rahn) di Bank Kerjasama Rakyat Malaysia Berhad

Skim ini dikendalikan dan dibiayai bersama Yayasan Pembangunan Ekonomi Islam Malaysia (YPEIM). Operasinya meliputi 70 buah cawangan diseluruh negara. Ia dikendalikan oleh kakitangan bank berkenaan dan terbahagi kepada dua bahagian iaitu Bahagian Pinjaman (memproses dan memberi pinjaman) dan bahagian Barangan Cagaran (menyimpan dan mempastikan keselamatan barang cagaran). Perkhidmatan gadaian yang dikenakan oleh pihak bank ini ialah dalam bentuk upah menjaga marhun mengikut kadar yang ditetapkan bagi setiap seratus ringgit sebulan. Pada mulanya Bank Rakyat memperkenalkan Pajak Gadai-i iaitu skim yang menawarkan pinjaman sehingga RM 5000 bagi sehari sehingga jumlah gadaian terkumpul sebanyak RM 25 000 dengan tempoh bayaran balik secara ansuran selama 6 bulan dengan tempoh lanjutan tidak melebihi 4 bulan. Mengikut skim ini, pembiayaan boleh mencapai 65% daripada nilaian marhun. Sebagai lanjutan kepada skim tersebut atas sambutan yang memberangsangkan, Bank Rakyat memperkenalkan skim baru iaitu Pajak Gadai-i Az-Zahab yang merangkumi pembiayaan 65% daripada nilai gadaian yang menawarkan pinjaman RM 5001 sehari sehingga jumlah gadaian terkumpuk RM 50 000 dengan tempoh ansuran lebih fleksible selama 3 tahun. Berikut adalah jumlah upah simpan:

Skim Kadar Upah simpan bagi nilai marhun bagi setiap RM 100

SehinggaRM1,000.00 RM0.65
RM1,001.00 - RM5,000,00 RM0.75
RM5,001.00 - RM50,000.00 RM0.75

Pihak bank akan mengenakan tempoh seperti yang tertera di atas. Jika melebihi tempoh tersebut perlelongan marhun yang tidak ditebus akan dilakukan bagi maksud melunaskan pinjaman. Baki bersih lelongan setelah ditolak kos lelongan akan dikembalikan kepada pemilik barang (www.bankrakyat.com: 22 Mac 2010).

4. Sistem Gadaian Islam (al-Rahn) Bank Islam Malaysia Berhad

Perlaksanaan skim al-Rahn oleh bank ini juga melalui kerjasama dan pembiayaan oleh pihak YPEIM. Peringkat awal perlaksanaannya adalah meliputi cawangannya di Medan MARA dan Selayang sahaja kemudian ia telah diperluaskan ke semua cawangannya di Malaysia yang merangkumi 60 buah cawangannya. Barangan yang diterima untuk gadaian adalah emas sahaja. Berikut adalah caj upah simpan barang yang dikenakan oleh Bank Islam bagi setiap RM 100;
Nilai Marhun/RM Kadar Upah Simpan/RM
1.00-1000 0.60
1001-5000 0.70
5000-10000 0.80

Tempoh gadaian yang dibenarkan ialah selama enam bulan dan perlanjutan dipertimbangkan sehingga 3 bulan lagi. Sekiranya marhun tidak ditebus dalam tempoh yang dibenarkan, perlelongan akan dilakukan, lebihan bayaran hutang dan kos lelongan akan dikembalikan kepada pemilik barang berkenaan(Azizian Abdul Hamid: 2006).

5. Sistem Gadaian Islam (al-Rahn) Pahang

Operasi al-Rahn di Pahang dijalankan oleh Koperasi Pengguna Pahang Berhad berdasarkan peruntukan Undang-undang Kecil Koperasi badan tersebut. Perjalan skim al-Rahn ini dibiayai bersama dengan Majlis Agama Islam dan Adat Istiadat Melayu Pahang. Skim ini dikendalikan oleh seramai 5 orang pekerja dan diketuai oleh seorang pengurus iaitu kakitangan koperasi itu sendiri. Perjalanan urusan gadaian terhad kepada ahli koperasi sahaja dan bagi mereka yang tidak menjadi ahli ia perlu menjadi ahli bersekutu terlebih dahulu. Barang yang diterima untuk gadaian adalah emas dengan kadar hutang maksimum sebanyak 50% daripada nilai marhun tetapi tidak melebihi RM 5000. Perkhidmatan gadaian yang dikenakan berdasarkan nilai marhun yang dikira atas setiap RM 100.00. Berikut adalah kadar upah yang dikenakan mengikut bilangan hari:
Nilai Marhun/RM Kadar Upah Simpan berdasarkan Bilangan Hari 1 hingga 15 hari/RM
1.00-400 0.30
401-2000 0.40
2001-10000 0.45

Tempoh gadaian yang dibenarkan hanya 3 bulan dan perlanjutan tempoh hanya dibenarkan 3 bulan lagi dengan syarat semua upah bagi tempoh tiga bulan yang telah luput dijelaskan. Barang gadaian akan dilelong setelah 6 bulan tidak ditebus dan akan digunakan untuk melunaskan hutang dan lebihan akan dikembalikan kepada penggadai. Sambutan ahli terhadap operasi ini ialah purata nilai gadaian sehari adalah antara RM 15,000 hingga RM 20 000(Azizian Abdul Hamid: 2006).

6. Sistem Gadaian Islam (al-Rahn) Agro Bank Berhad (Bank Pertanian Malaysia)

Agro Bank Berhad juga antara pelopor sistem gadaian Islam di Malaysia. Pada mulanya ia adalah hasil daripada kerjasama YPEIM selepas kejayaan perlaksanaan skim ini di Bank Rakyat dan Bank Islam. Agro bank menawarkan kemudahan al-Rahn sehingga RM 50 000 dengan limit harian sebanyak RM 5000. Pelanggan boleh mencagarkan emas dengan serendah nilai RM 100. Skim ini menawarkan pembiayaan dengan bentuk pengiraan yang agak ganjil iaitu dengan memberi pilih kepada pelanggan untuk mengambil pinjaman berasaskan kepada 50%, 60% atau 70% daripada nilai gadaian. Kadar upah simpan dikira berasaskan setiap RM 100 seperti skim yang lain. Kadar upah simpan skim ini adalah seperti berikut;
Bentuk Pembiayaan Kadar Upah simpan setiap RM 100/RM
50% 0.50
60% 0.60
70% 0.70
Masa penebusan ialah selama 6 bulan. Namun jangka waktu boleh di sambung selama 3 bulan, dan jika gagal ditebus, pelanggan masih boleh minta perlanjutan selama 2 bulan lagi. Barang gadaian akan dilelong setelah 11 bulan tidak ditebus dan akan digunakan untuk melunaskan hutang dan lebihan akan dikembalikan kepada penggadai. Antara cawangan Agro bank yang menawarkan skim ini ialah cawangan Kota Bharu, Pasir Mas, Tanah Merah, Kuantan, Kangar, Alor Setar, Kepala Batas, Bagan Serai, Tanjung Karang, Selayang, Melaka, Muar, Langkawi, Jitra, Pendang, Kuala Kangsar, Banting, Port Dickson, Raub, Jerteh, Dungun, Kemaman, Kuala Krai, Georgetown dan Nibong Tebal (http://www.bpm.com.my: 22 Mac 2010).

PROSEDUR GADAIAN, PERATURAN DAN SEKATAN AL-RAHNU

1. Perkhidmatan al-Rahn dibuka kepada semua individu yang berumur 18 tahun dan ke atas.
2. Jumlah pinjaman sehingga 60% dan ke atas dari nilai barang sandaran ( marhun ).
3. Barang-barang sandaran ( marhun ) yang terdiri daripada barang-barang emas sahaja yang diterima.
4. Penggadai dikenakan upah menyimpan barang gadaian bergantung kepada nilai marhun.
5. Gadaian dikira sah dan sempurna ( Ijab dan Qabul ) apabila penggadai dan pemegang gadai serta saksi menandatangani surat gadaian menandakan telah bersetuju menerima syarat-syarat yang dikenakan.
6. Tempoh gadaian adalah selama enam (6) bulan dari tarikh gadaian. Bagaimanapun penggadai boleh memohon melanjutkan tempoh gadaian mengikut persetujuan kedua-dua belah pihak sehingga enam bulan lagi.
7. Jika penggadai gagal menebus, al-Rahn akan mengeluarkan ” Notis Lelong ” sebelum menjual marhun secara lelongan oleh pelelong berlesen.
8. Baki harga lelong akan dikembalikan kepada penggadai, sesudah ditolak jumlah hutang, upah, kos.

PAJAK GADAI KONVENSIONAL

1. Faedah yang dibenarkan ialah 2% sebulan atau 24% setahun.
2. Barang kemas menjadi pilihan utama serta jam tangan dan pen berjenama.
3. Tidak boleh menerima apa-apa barang antara 6 petang – 8 pagi, tidak boleh mengadakan urusan perniagaan pada waktu tersebut.
4. Tidak boleh berurusan dengan sesiapa yang berumur di bawah 18 tahun.
5. Tidak boleh berurusan dengan sesiapa yang berada dalam keadaan mabuk atau tidak sempurna akal.
6. Tidak boleh menyimpan apa-apa barangan yang mempunyai tanda-tanda hakmilik kerajaan atau kerajaan negeri.
7. Apa-apa barangan disyaki ” dicuri daripada pemilik asalnya” juga tidak boleh diniagakan.
8. Sekiranya pemajak gadai gagal menebus sebelum tamat tempoh, barangan gadaian boleh dilupuskan. Pinjaman yang kurang daripada RM 100 akan menjadi milik pemegang pajak gadai secara automatik.
9. Pinjaman melebihi RM 100 akan dilupuskan melalui lelongan awam dan wang lebihan adalah hak mutlak pemajak gadai.

KELEBIHAN AL-RAHN BERBANDING PAJAK GADAI KONVENSIONAL

Antara kelebihan al-Rahn berbanding pajak gadai konvensional ialah :
a. Tidak melibatkan unsur riba
Dalam perjanjian al-Rahn, pinjaman yang diberi tidak dikenakan faedah ( interest ) iaitu riba di mana riba diharamkan oleh Islam, berbanding pajak gadai konvensional yang menjadikan faedah sebagai sumber hasil kepada pemberi pinjaman dan ianya diharamkan oleh Islam. Islam pada hakikatnya memandang kepada kontrak yang dilaksanakan. Bentuk perlaksanaan kontrak yang menepati prinsip Islam walaupun kelihatan hampir sama dengan pengamalan konvensional, ia tetap diharuskan.
b. Nilai gadaian tidak merosot

Nilai gadaian bagi barangan yang ingin ditebus semula tidak merosot dan tidak berubah serta tidak berlaku penyelewengan. Barang gadaian akan diuji berat dan ketulenan emas dan dibuat catatan. Berbanding pajak gadai konvensional nilai gadaian mungkin akan merosot kerana Akta Pajak Gadai 1972 tidak mewajibkan pajak gadai untuk mencatatkan berat, panjang dan jenis emas kepada barang kemas yang menjadi gadaian. Perkara ini dapat diteliti dalam Bahagian III, Seksyen 14. Banyak aduan yang diterima oleh FOMCA berkaitan dengan nilai barang gadaian menyusut akibat perbuatan individu daripada pajak gadai konvensional mengikis emas atau barangan kemas yang digadaikan (Mohd Hamdan Haji Adnan: 2005).
c. Wang Lebihan Gadaian Dipulangkan
Sekiranya pemberi gadaian tidak berkemampuan membayar balik hutang yang ditanggungnya apabila tamat tempoh perjanjian, pemberi gadaian akan diberitahu atau dimaklumkan tentang barang gadaian yang terpaksa dijual. Sekiranya harga jualan melebihi baki hutangnya, lebihan tersebut akan dikembalikan. Ini berlaku kerana nilai pinjaman adalah jauh lebih rendah dari nilai barang gadaian. Manakala sistem konvensional kerap dilaporkan bahawa pemegang pajak gadai tidak memberi penggadai wang lebihan daripada gadaiannya yang dilelongkan selepas mengira hutang yang perlu dibayar (Mohd Hamdan Haji Adnan: 2005). Ini adalah kerana tiada peruntukan khusus yang menyatakan pemegang pajak gadai perlu untuk memulangkan semula lebihan tersebut. Perkara ini boleh diteliti dalam Bahagian III, Seksyen 23, Akta Pajak Gadai 1972.
d. Penyimpanan Barang Gadaian
Semua barang kemas yang disimpan dalam skim tersebut adalah selamat. Di mana penerima gadaian akan menjamin pemeliharaan dan bertanggungjawab ke atas barangan kemas yang diberi oleh pemberi gadaian. Dengan ini, pemberi gadaian tidak perlu risau dengan penjagaan barang kemas mereka sepanjang ia berada di pihak penerima gadaian. Semua Institusi gadaian Islam di Malaysia menggunakan sistem takaful bagi melindungi barang-barang yang disimpan. (Mohd Hamdan Haji Adnan: 2005) Situasi yang sama dapat dilihat dalam Akta Pajak Gadai 1972 dalam Seksyen 22 (1), (2) dan (3). Namun begitu, barang-barang tersebut tidak diinsurankan tetapi pemegang pajak gadai perlu menggantikannya berasaskan kepada peruntukan dalam Seksyen 22 (3) yang menyatakan:
’Dalam hal mana-mana sandaran telah binasa atau rosak kerana atau akibat kebakaran, kecuaian, peninggalan, kecurian atau rompakan atau selainnya, nilai sandaran itu adalah bagi maksud pampasan kepada pemajak gadai itu dikira sebagai satu perempat lebih dari jumlah pinjaman ke atasnya’
e. Jenis Bayaran dan Tempoh Membayar Balik Yang DiJelaskan
Sistem gadaian Islam menerima bayaran secara ansuran daripada pelanggan. Ansuran ini boleh dibuat dalam tempoh 6 bulan dan lebih berdasarkan kepada tempoh perlanjutan yang dibenarkan seperti yang terdapat dalam kontrak yang ditandatangani bersama oleh penggadai dan pemegang pajak gadai. Sistem konvensional tidak menerima bayaran secara ansuran dan hanya menerima bayaran secara tunai untuk penebusan . Sistem ini hanya membenarkan bayaran bunga sahaja bagi setiap bulan tanpa boleh membayar pinjaman secara ansuran. Manakala tempoh pula adalah selama 6 bulan dan tempoh perlanjutan tidak dinyatakan dengan jelas dalam Seksyen 23 (1). Ini memberi ruang kepada pemegang pajak gadai memanipulasikan barangan tersebut menurut kehendak mereka.
f. Pemberian Notis Kepada Penggadai Tentang Upacara Lelongan

Pihak penerima gadaian akan memberi notis kepada pihak penggadai sekiranya barang gadaian mereka hendak dilelongkan dan tempoh masa membayar balik untuk mereka telah habis. Selain daripada notis yang berbentuk surat rasmi yang menyatakan butiran barang gadaian, pihak al-Rahn biasanya akan memaklum secara panggilan telefon atau sms bagi memaklumkan gadaian tersebut. Dengan ini pihak penggadai akan mengetahui bahawa tempoh masa membayar balik yang diperuntukkan untuk mereka telah habis dan barang gadaian mereka akan dilelongkan.
Berbeza dengan pajak gadai konvensional, melelong gadaian bernilai lebih RM 100 tanpa memberitahu pihak penggadai. Apa yang sering berlaku ialah pemegang pemajak gadai tidak melelongnya tetapi terus mengambil alih miliknya. Selain itu, kebanyakkan penggadai tidak mengetahui bahawa gadaian mereka akan dilelongkan. Iklan-iklan memberi notis kepada orang ramai mengenai acara lelong lazimnya disiarkan dalam akhbar-akhbar Cina dan Inggeris sahaja. Akibatnya ramai daripada mereka sering terlepas peluang untuk menebus gadaian mereka (Mohd Hamdan Haji Adnan: 2005).


PERBANDINGAN PENGIRAAN ANTARA SISTEM GADAIAN ISLAM AL-RAHN BANK RAKYAT DAN SALAH SEBUAH KEDAI PAJAK GADAI DI TANAH MERAH, KELANTAN.

SISTEM AL-RAHN BANK RAKYAT

Di bawah sistem Islam, perniagaan pajak gadai Islam (murtahin) tidak mengenakan faedah ( riba ). Keuntungan yang diperolehi ialah daripada yuran menyimpan aset yang dicagar (Muhammad Yusri Yusof (1): 2010).
Contoh :
Jika nilai cagaran ialah RM 3,000 atau kurang.
Nilai pinjaman yang diberikan = 60% x RM 3000
= RM 1800
Upah simpan = ( RM 1000/ 100 ) x 0.65 sen = RM 6.50 sebulan
= (RM 2000/100)x 0.75 sen = RM 15 sebulan
Jumlah upah simpan 6 Bulan = RM 6.50 x 6 bulan
= RM 39
= RM 15.00x 6 bulan
= RM 90
= RM 90 + RM 39
= RM 129
Jesteru, untuk menebus peminjam (rahin) perlu membayar murtahin RM 1929.



SISTEM PAJAK GADAI KONVENSIONAL: SALAH SEBUAH KEDAI PAJAK GADAI DI TANAH MERAH, KELANTAN

Di bawah sistem ini, kedai pajak gadai mendapat keuntungan daripada kadar faedah yang dikenakan dan bayaran tambahan daripada transaksi dengan peminjam.
Contoh :
Jika nilai cagaran ialah RM 3,000 atau kurang.
Nilai pinjaman yang diberikan = 60% x RM 3000
= RM 1800
Caj faedah = RM 2 bagi setiap RM 100 yang dipinjamkan.
( kadar faedah 2% sebulan ) = ( RM 1800/ 100 ) x RM 2
= RM 36 sebulan
Jumlah caj faedah selama 6 Bulan = RM 36 x 6 bulan

= RM 216

Jesteru, untuk menebus jumlah yang perlu dibayar oleh penggadai ialah RM 2016.
Dapat dilihat disini perbezaan bayaran semasa menebus barang gadaian adalah sebanyak RM 87 ( RM 2016- RM 1929 ) (Muhammad Yusri bin Yusof (2): 2010).

KESIMPULAN
Dengan berbekalkan sedikit maklumat yang ada ini, masyarakat perlu disedarkan dengan kelebihan yang terdapat dalam sistem gadaian Islam. Sistem gadaian Islam masih belum mendapat tempat di hati masyarakat Islam di Malaysia berasaskan perangkaan keluarkan oleh Bank Negara Malaysia pada 2005, nilai pajak gadai Islam hanya merangkumi 15 peratus dari pasaran pajak gadai sedia ada, manakala nilai pinjaman yang ditawarkan hanyalah RM275 juta berbanding dengan jumlah nilai pinjaman sedia ada iaitu RM1.5 bilion (Pelancar: 2005). Wallahu’alam



RUJUKAN
Azizian Abdul Hamid. 2006. Al-Rahn sebagai Alternatif Sistem Pajak Gadai di Malaysia. JAKIM: Putrajaya.

Abdul Rahman Dewani. 2005. Model Mikro Kredit dan Kesannya kepada Sosioekonomi Ummah di Negara Serantau. Kompilasi Prosiding Konvensyen Ar-Rahn Serantau 2002/2004. YPEIM: Kuala Lumpur.

Abdul Ghafar Haji Ismail. 2005. Skim al-Rahn: Ke Arah Pengukuhan Kerjasama Serantau: Pengalaman Serantau. Kompilasi Prosiding Konvensyen Ar-Rahn Serantau 2002/2004. YPEIM: Kuala Lumpur.

ANGKASA. 2005 Pelancar: Kuala Lumpur.

Abibullah Shamsuddin. 2005. Skim al-Rahn: Satu Model Mikro Kredit di Malaysia. Kompilasi Prosiding Konvensyen Ar-Rahn Serantau 2002/2004. YPEIM: Kuala Lumpur.
Mohd Hamdan Haji Adnan. 2005. Pajak Gadai dari Sudut Pengguna. Kompilasi Prosiding Konvensyen Ar-Rahn Serantau 2002/2004. YPEIM: Kuala Lumpur.

http://www.bpm.com.my: 22 Mac 2010

http://www.agrobank.com.my: 22 Mac 2010

http:// www.bankrakyat.com: 22 Mac 2010

Akta Pemegang Pajak Gadai. 1972. Pindaan Sehingga 2006.

Muhammad Yusri bin Yusof @ Salleh (2). Temubual. 1 Februari 2010. Aspek Pengiraan Caj Upah Simpan di Bank Rakyat Cawangan Alor Star, Kedah.

Muhammad Yusri bin Yusof @ Salleh (2). Temubual. 13 Mac 2010. Aspek Pengiraan Kedai Pajak Gadai Konvensional di Tanah Merah, Kelantan.

Muhammad Yusri bin Yusof @ Salleh (3). Temubual. 16 Mac 2010. Perlaksanaan al-Rahn di EON Bank Ipoh, Perak.

Baca Selengkapnya......